Ο χωριάτικος γάμος ήταν άλλοτε μια σειρά από τελετουργικές εκδηλώσεις, μια σειρά από γαμήλια έθιμα. Οι αντιλήψεις όμως που είχαν για την αγνότητα και την παρθενία της νύφης εκφράζουν τα ήθη της εποχής.
- Το διάλεγμα της νύφης
“Γύρω-γύρω που τον χουρό κάθνταν οί τρανοί κι διάλιγαν νύφις για τα πιδιά τς. Πχιές είχαν καλά ρούχα, πχιές ήξεραν χουρό κι τραγούδ’, πχιές ήταν ξουμπλιάστρις.
– Ακ’ σι να σι πω, ίλιγι μια μπάμπου στουν γέρου τς, να κάνουμι νύφ’ τ’ Παναγή τ’ Σαμαρά, 18 στρέμματα τράχουμα τ’ δίνουν
– Πχιά μαρή, για να τ’ δγιώ;
– Για κείν’ η τιλιφταία, που τσακών’ π’ αυτόν τουν χουρό.
– Τι μαρή αυτή κουντιλά, ούτ΄να χουρεύ’ δεν αγροικά;
– Αφ’ σι τουν χουρό τζάνουμ, τα 18 στρέμματα να χτάϊζ, τσιγκιστρα δε α τ’ κάνουμι. Δε χτάϊζ γιός μας ν’ αρπάξ’ του τράχουμα, παρά γυρευσ’ κι χουρευταρού.”
- Ο αρραβώνας
Ο αρραβώνας ( ή η αρραβώνα) γινόταν συνήθως στο σπίτι της νύφης, αφού είχε προηγηθεί βέβαια το προξενιό, όπου είχαν ανταλλαγεί ¨τα σμάδια¨(κεντημένο μαντήλι ή κόσμημα). Συγκεντρώνονταν μόνο οι πολύ συγγενείς κι εκεί άλλαζαν τις βέρες, έδιναν δώρα στη νύφη κι ακολουθούσε γλέντι με κεράσματα, κρασί και γλυκά.
- Ο γάμος
Κάλεσμα : Από την Παρασκευή τρία κορίτσια με στολισμένα πανέρια γύριζαν μέσα στο χωριό από σπίτι σε σπίτι και προσκαλούσαν στο γάμο του συγγενείς και φίλους προσφέροντας ένα γαρύφαλλο, (στα παλιά χρόνια), κι αργότερα αντί για γαρύφαλλο, λεμόνι ή μήλο λέγοντας: ¨Να ‘ στι καλισμεν’ (στου τάδε) τη χαρά¨. Γενικά θεωρούνταν καλεσμένοι στο γάμο ( ήταν κάτι το αυτονόητο) όλοι οι συγχωριανοί, χωρίς ιδιαίτερη πρόσκληση, και γι’ αυτό συμμετείχαν στο γλέντι και το χορό και μοιράζονταν τη χαρά των γονιών και συγγενών. Εξάλλου στα χρόνια εκείνα ένας γάμος στο χωριό ήταν το μεγαλύτερο ¨κοσμοϊστορικό γεγονός,¨ που τάραζε την μικρή κοινωνία κι έδινε την ευκαιρία να γλεντήσουν, να χορέψουν, να διασκεδάσουν, να τραγουδήσου, να φορέσουν τα καλά τους ρούχα, να αλληλογνωριστούν οι νέοι και γενικά να ξεφύγουν λίγο από την καθημερινή σκληρή πραγματικότητα.
Κάλεσμα του κουμπάρου: Τρία άτομα από το σόι του γαμπρού πήγαιναν στο σπίτι του κουμπάρου έχοντας μαζί τους φαγητό ψάρι ( γριβάδι), κοτόπουλο, κρασί και γλυκά. Αυτός τους υποδέχονταν, τους κερνούσε κι αυτοί τον προσκαλούσαν λέγοντας την ευχή ¨ Άϊντε πάντα άξιος , να ζήσ’ τ’ αντρόϋνο¨
Η προίκα ( ή τα προικιά): Από την Παρασκευή στο σπίτι της νύφης απλώνονταν η προίκα. Έβγαζαν απ’ τα σεντούκια κουβέρτες, κιλίμια, κεντήματα, τραπεζομάντιλα, σεντόνια, πλεκτά, πετσέτες, κάλτσες και ό’τι άλλο είχε ετοιμάσει η νύφη για το καινούργιο νοικοκυριό της και καθώς τα είχαν απλωμένα στα δωμάτια και στο ¨τσαρντάκι¨ περνούσε όλο το χωριό, για να καμαρώσουν και να θαυμάσουν τα εκθέματα.
Σάββατο βράδυ κάλεσμα της νύφης: Η μάνα του γαμπρού (μέλλουσα πεθερά) μαγείρευε ένα ψάρι, συνήθως γριβάδι, και το ‘βαζε μέσα σε ειδικά στολισμένο πανέρι μαζί με άλλα πανέρια που είχαν γλυκά διάφορα και τα ΄στελνε στη νύφη με μια συντροφιά από νέους και νέες από το σόι του γαμπρού με συνοδεία μουσικών οργάνων και χορού. Η νύφη τους καλωσόριζε με ευχές κι ακολουθούσε ένα μικρό γλέντι και χορός στο σπίτι της.
Κυριακή πρωί : Από το σπίτι του γαμπρού με συνοδεία μουσικών οργάνων, που ήταν συνήθως νταούλια με ζουρνάδες ή ακορντεόν ή βιολιά ή κλαρίνο ή γκάϊντα, χορεύοντας το σόι έφερνε το νυφικό με όλα τα εξαρτήματα σε πανέρια γεμισμένα με κουφέτα και ρύζι, στο σπίτι της νύφης. Η νύφη τα δεχόταν με μετάνοιες. Στα ίδια πανέρια έβαζαν τα ρούχα του γαμπρού ( κουστούμι, εσώρουχα, παπούτσια, πουκάμισο, κάλτσες, κλπ) μαζί με κουφέτα και ρύζι. Την ίδια ώρα έπαιρναν και την προίκα της νύφης, ύστερα από κάποια διαδικασία για το ¨τάξιμο¨ του κουμπάρου, την φόρτωναν στα κάρα με τ’ άλογα στολισμένα, ενώ νέοι κουβαλούσαν διάφορα μικροαντικείμενα, όπως γυαλικά κ.α. Τα παρέδιναν στο γαμπρό κι αυτός τους έδινε φιλοδώρημα.
Φορεσιά της νύφης : Το νυφικό ήταν εκρού ή λευκό μεταξωτό με ποδιά μπροστά ίδια. Με ¨βέλο¨ στο κεφάλι ριγμένο πρός τα πίσω, με ¨τέλια¨χρυσά που κρεμόντα μπροστά και δίπλα. Στο στήθος της κρεμόνταν τα φλουριά – πεντόλιρα-μπουρλιές-σαλιάρα με φλουριά μέχρι 40 ραμμένα.
Το νυφοστόλ(ι) : Ήταν ένα καρμιλωτό ύφασμα (φτιαγμένο στον αργαλειό), κάτι μεταξύ κουβέρτας και σεντονιού, στολισμένο με λουλούδια που το κάρφωσαν σ’ έναν τοίχο από την Παρασκευή. Το κάρφωναν με πέτρες δυο κοπέλες, αφήνοντας τις πέτρες να πέσουν τρείς φορές, πράγμα που συμβόλιζε να έχει η νύφη υγεία σαν πέτρα. Μπροστά στο νυφοστόλι την Κυριακή αποχαιρετούσε η νύφη το σόι της, κάνοντας στον καθένα από τρείς μετάνοιες κι αυτοί της κρεμούσαν στο στήθος τα δώρα τους, λίρες, ντούμπλες, χαρτονομίσματα, κλπ. και την αποχαιρετούσαν συγκινημένοι.
Η νύφη βγαίνοντας από το πατρικό της σπίτι στέκονταν στην πόρτα, έκανε τρείς φορές τον σταυρό της, ενώ τραγουδούσαν τα κορίτσια το τραγούδι του αποχαιρετισμού:
” Μάνα μου τα λουλούδια μου συχνά να τα ποτίζεις μάνα μου γλυκειά. Και την αυγούλα με δροσιά να τα κορφολογίζεις μάνα μου γλυκειά. … ” Όταν τελείωνε η διαδικασία του αποχαιρετισμού, πάλι δυο κοπέλες εύχονταν τρεις φορές ¨να ζήσετε¨ κι άφηναν να πέσει κάτω το νυφοστόλι. Στο μεταξύ άλλες κοπέλες έστρωναν το το νυφικό κρεβάτι στο σπίτι του γαμπρού, ρίχνοντας κι εδώ κουφέτα και ρύζι και τραγουδώντας το τραγούδι: ” Ωραία που ‘ναι η νύφη μας ωραία τα προικιά της ωραία κι η παρέα της που κάνει την χαρά της…” καθώς επίσης και το : ” Να ζήσει η νύφη κι ο γαμπρός να ζήσουν να γεράσουν και να ασπρομαλλιάσουν. Χαρά στα μάτια του γαμπρού που διάλεξαν τη νύφη το ποιο όμορφο κορίτσι…” Το μεσημέρι έτρωγαν χωριστά στο σπίτι του γαμπρού και χωριστά στο σπίτι της νύφης.